Gezegdes / Odo’s
Joe abbie toe jessie, na joe ne yere ne jeng woortoe toe lessie
Je hebt twee oren, maar je hoort de woorden nooit tweemaal.
Sakafasi sa de na krosi fu yu skin
Nederig is de kroon der liefde / eenvoed siert de mens.
Ibri man e bosi en wefi na tapu en egi fasi.
Iedereen doet zijn/haar zaken op zijn/haar eigen manier.
Lobi pasi a no fara
Liefde kent geen afstand, liefde kent geen grenzen.
Koni man no musu prakseri dati Gado poti toko - toko na ini don man ede!
Onderschat nooit een ander.
Mi na blaka popki, mi lolo na ini ala winkri, ma mi moi mi no lasi
Ik verlies mijn waarde niet.
Moni no é bay ye ye
Met geld koop je geen karakter.
A no alla pier tiffiie na lafoe
Niet een ieder die met je lacht is te vertrouwen.
Te yu abi pasensi, Yu sa si mira bere
Geduld is de sleutel der overwinning.
Pasensi na wan bita bon, Ma en froktu switi fu nyan
Geduld is een schone zaak.
Odo Yu e taki losi losi, Mi e taki bori bori.
Wij praten langs elkaar heen.
Panji no pretie bigie a-nafoe nai bigie.
Iets oplossen voordat het groter wordt.
Broko ay fu todo, no e kiri sneki na ini mi olo.
Schelden doet geen pijn, maar wie het doet is een zwijn.
Sakafasi sa de na krosi fu yu skin
Nederigheid is de kroon der liefde / eenvoud siert de mens.
Mi na anyumara; Na switi fu mi e poti mi na guduman patu.
Jouw gevoel voor eigenwaarde bepaalt mede waar je terecht komt.
Den sma di e anga na yu lontu heri dei, no moksi den nanga den wan di de nanga yu ala dei
Het kaf van het koren scheiden.
Mi de fa mi de Te yu abi wan sani fu taki abra mi, Sutu yu finga go na loktu leki yu de na skoro, dan baka dati poti en na tapu yu mofo.
Hou je mening voor jezelf.
Tidé na tidé No abi sorgoe foe a dé foe tamara
Vandaag is vandaag, en over morgen maak ik me geen zorgen!
A moro bun tyarman fu a boto, Na sey liba ey tang.
Mensen die zelf niets ondernemen hebben vaak de grootste mond over wat een ander probeert tot stand te brengen.
Te yu naki kapa lasi, yu sa yere boriman tongo
Wie kaatst, moet de bal verwachten.
Mama mofo na banawatra
Uitspraken van moeders komen altijd uit.
Mama na sribikrosi. A no e tapu dede, ma a e tapu syen.
Bij moeilijkheden spreekt het moederhart.
Tangi fu bun na kodya.
Ondank is ’s werelds loon.
Kosi granm'ma na noti, ma fu begi en baka.
Het is makkelijk je grootmoeder uit te schelden, maar vergiffenis vragen is moeilijker.
Yu kan kibri yu granmama, ma yu no man kibri en kosokoso.
Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel.
Libisma e meki en barki, ma Gado e bow en sipi.
De mens wikt, maar God beschikt.
Libisma lay drape leki mira.
Het krioelde er van de mensen.
Wan boto sondro kapten no abi lanpresi.
Zonder een kapitein komt het schip nooit aan wal.
Ongoloku no e blaka leki alen.
Een ongeluk ligt in een klein hoekje.
Bigimemre wani ondrow.
Hoogmoed komt voor de val.
Te yu abi pasensi, yu o si mira bere.
Geduld is de sleutel tot overwinning.
Tranga no e tyari kaw go na pen.
Men leidt een koe niet met geweld naar de stal.
pina leki wan kerki-alata
Arm zijn als een kerkrat.
Ala pir'tifi a no lafu.
Het is niet alles goud wat er blinkt.
A e sidon na prakseri broki.
Hij zit te piekeren.
Temreman oso no abi bangi.
Wat je zelf goed kunt, doe je meestal voor anderen.
Gado sabi fu sanede a no gi asi tutu.
God weet waarom hij het paard geen horens heeft gegeven.
Efu soktu no ben de, ati ben sa priti.
Een zucht geeft lucht aan een hart vol smart.
Ala den meti fu a busi e nyan kasaba, ma konkoni e tyari nen.
Alle dieren in het bos eten kassave, maar het konijn krijgt de schuld.
Dringi dresi wakti siki.
Voorkomen is beter dan genezen.
Mi na af'sensi. No wan sma kan broko mi.
Ik ben te onbetekenend, niemand kan mij deren.
Ef' yu lobi okro, yu mu lobi en siri tu.
Geen rozen zonder doornen.
Atibron no e meki bun pikin.
Ruzie heeft kwade gevolgen.
A switi no todo.
Het is erg lekker!
Takiman a no duman.
Blaffende honden bijten niet.
Krabita pikien, ma no foetoeboj foe kaw.
De geit is klein, maar geen loopjongen van de koe.
If pikien no frede foe dede a mindrienetie, mama no frede foe barie
Als het kind niet bang is om middernacht dood te
gaan, is mama niet bang om te schreeuwen.
Boen no habi tangi.
Goed heeft geen dank.
Gado no meki alla finga langa wan fasi.
God maakt niet alle vingers even lang.
Opo taja ma no opo soema.
Neem een tajer op, maar geen mens.
Tangi foe boen na kodja.
Stank voor dank.
Te joe taki foe alatta, joe moe taki foe batjau toe.
Men moet zowel de ene als de andere partij aanhoren.
Alatta taki, den koti mi moffo, san he de den no koti mi tere toe.
1. De rat zegt: “Ze hebben mij de bek gesnoeid, waarom hebben zij mijn staart ook niet genomen.
2. Zij hebben mij het goede ontnomen, waarom het slechte ook niet.
Mofo seki seki odo komoppo.
Als je mij de mond schudt gaat hij open.
Te joe habi glasi-fensre, joe no teki ston broko foe trawan.
1. Als je zelf glazen ramen hebt, neem dan geen steen om die van een ander te breken.
2. Wie kaatst moet de bal verwachten.
Ogri no habi masra.
1. Een ongeluk heeft geen meester.
2. Een ongeluk ligt in een klein hoekje.
Son libisma a basi Dagwe nanga Agamma, ini kenki foe kloroe.
Sommige mensen zijn meester in het wisselen van kleur.
Sondro bribi, joe no habi foe meki nowan bigin.
Zonder geloof hoef je niets te beginnen.
Hasi dede, kaw fattoe.
1. Is het paard dood, dan wordt de koe vet.
2. De een zijn dood is de ander zijn brood.
Soema de begi en din a doe leki den bribi, badaw libisma foe libi na wan reti fasi.
Mensen die bidden en voorwenden gelovigen te zijn, verhinderen ons al te vaak, te leven volgens de rechtvaardige lijn.
Plei, plei kili stondoifi.
Al spelende gooit men een stondoifi dood.
Taki reti, a no asranti.
1. Spreek recht, dat is niet vrijpostig.
2. De waarheid zeggen is geen brutaliteit.
Solanga joe no kweli oedoe, spandri node fadon.
1. Zolang je geen hout kapt, vallen er geen spaan- ders.
2. Wie niet werkt, maakt geen fouten.
Njam njam pasi no farawai.
1. De weg ter verkrijging van eten is niet te ver weg.
2. Om de maag te vullen is niemand te lui.
Te joe jeri fluiti, joe sabi singi de kon.
1. Als je de fluit hoort, weet je dat er muziek aan komt.
2. Als je de zweep hoort, weet je dat er slagen vallen.
Ingi no sabi moro betre, a kari granman panari.
De Indiaan kent geen rangen, en noemt de gouverneur vriend.
Obia na foe joe, no spiti na hem tapoe.
1. Als de Obia niet voor U bestemd is, spuug er dan niet op.
2. Bemoei je niet met andermans zaken.
No trowe oroe soe soa, bifosi abi i fen wan.
Gooi geen oude schoenen weg, voordat je nieuwe hebt.
No wan soema sa feni wan diamanti na pasi, a no opo hem.
1. Niemand zal een diamant op de weg vinden zon- der hem op te rapen.
2. Wie een goede vrijer heeft zal hem graag als man willen.
Wan fowroe na han, a moro leki twinti na boesi.
1. Eén vogel in de hand is beter dan twintig in het bos.
2. Een vogel in de hand is beter dan tien in de lucht.
Da presi smoko, da faja sa de toe.
Waar rook is is ook vuur.
Mi no baboen nefi, foe koti alla toe se.
1. Ik ben geen baboenmes dat aan twee kanten snijdt.
2. Ik kan maar een partij tegelijk kiezen.
Monni kaba, kompe kaba.
Als het geld op is, dan verdwijnen je vrienden.
Joe lobi mi? mi sa si na siki.
1. Bemin je mij? Ik zal zien hoe je bent als ik ziek ben.
2. In nood leert men zijn vrienden kennen.
Poti a no sjen.
Armoede is geen schande.
Joe no wani afronto, joe no moe go na collegie.
1. Wil je geen belediging verdragen, ga dan niet naar de herberg.
2. Wie met wolven wil omgaan, moet met de wolven meehuilen.
Lobi no de loekoe na moi.
1. De liefde ziet geen schoonheid.
2. Liefde is blind.
Da skoppi diki grefi foe hasi, sa diki da grefi foe Granman toe.
1. De schop, waarmee men het graf voor het paard graaft doet dit ook voor de Granman.
2. De dood kent geen verschil.
Wan tanterie man, soema wan ogri man.
Stille wateren hebben diepe gronden.
So langa ede no fadon, a sa weri hati.
Zolang het hoofd niet valt, zal hij een hoed dragen.
Mi na gongote, godo trawan njang mi mofo witti.
1. Ik ben als een pappot; men zegt dat mijn mond wit is, maar een ander eet de gongote.
2. Ik heb de naam, maar een ander voert de daad.
Alla man na man, ma alla man no sabi foe weri kamisa.
1. Alle mannen zijn mannen, maar niet alle mannen weten de kamisa aan te doen.
2. Alle hout is nog geen timmerhout.
Alla piri tifi, a no lafoe.
1. Je tanden laten zien is niet altijd lachen.
2. Het is niet alles goud wat blinkt.
Obia boen, joe sa si na koti.
1. Sympathie kan goed zijn, maar laat zich eerst na de insnijding zien.
2. Ondervinding is de beste leermeester.
Kaw membre foe doti Granman djarie, a dotie ing tere srefi.
1. De koe wil de gouverneurs tuin bevuilen, maar bevuilt haar eigen staart.
2. Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in.
Pittiwatra habi hem doti, alengwatra habi foe hem toe.
1. Putwater heeft zijn vuil, regenwater ook.
2. Elk huisje heeft zijn kruisje.
Respeki foe wan swieti blafo, a sa meki joe sa njang wan soewa tomtom.
1. Als je achting hebt voor een blaf, zal je er zure tomtom bij eten.
2. Door het zoete der liefde, verdraagt men het zure van het huwelijk.
Dagoe dringi watra, tjakoen tjakoen foe joe, da foe joe.
1. De hond drinkt het water likkende maar hij krijgt het toch binnen.
2. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is.
A meki bedi, sondro a kisi man.
1. Zij maakt haar bed op, eer zij een man heeft.
2. Zij verkoopt de huid, voor zij de beer geschoten heeft.
Spiti na tapo, a fadon na joe fesi.
1. Spuug in de lucht, en het valt op je gezicht.
2. Die de deugd belastert, besmeurt zichzelf.
Popokai den njang, prakiki habi nen.
De papegaaien eten het en de parkieten krijgen er de schuld van.
Joe koti joe noso, joe pori joe fesie.
1. Snijd je je neus af dan schend je het aangezicht.
2. Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht.
Joe habi pasensi, joe sa si miera-bere.
1. Heb je geduld, je zult de ingewanden van een mier zien.
2. Geduld overwint alles.
Joe loekoe san agoe njang, joe no sa njang agoe bere.
1. Als je ziet wat de varkens vreten, zul je de ingewanden niet lusten.
2. Kon men de mensen in het hart zien, men zou hen schuwen.
Lorem ipsum dolor sit amet...
1. Een kaaiman komt van onder het water boven, en zegt, mijn grootmoeder is dood; maar zij die aan de wal staan zeggen: “het is niet waar!”
2. De beste stuurlui staan aan wal.
Sekrepatoe no wani trobie, a tjarie na oso na in baka.
1. De schildpad wil geen moeilijkheden, daarom draagt hij zijn huis op zijn rug.
2. Die zichzelf kan helpen, heeft de beste bediening.
Gado sori joe finga, didibri teki tiki na joe baka.
Waar God een vinger opheft, neemt de duivel een stok om je op je rug te slaan.
Alen fadon, if i no fadon, anamoe de dringi watra.
Gebrek of niet, de kok zal geen honger lijden.
Hesi hesi waka, tjarie ron, bigin foe ron na hesi waka.
1. Snel gaan wordt op het laatste lopen, het begin van lopen is spoedig gaan.
2. Gulheid wordt op het laatst verkwisting; de grond- slag van verkwisting is gulheid.
Fisi pasa masoewa na now joe seti hem.
1. Als de vis door de maas is wordt het net gezet.
2. Als het kalf verdronken is dempt men de put.
Takiman, a no doeman.
1. Een praatjesmaker is geen werker.
2. Praatjes vullen geen gaatjes.
Bergi nanga bergi no de mieti, ma soema nanga soema sa mieti.
1. Bergen ontmoeten geen bergen, maar mensen ont- moeten elkaar.
2. Als de berg niet naar Mozes komt, gaat Mozes naar de berg.
Joe kosie tingiefowroe, a e hati krakoen, biga alla toe habi pire ede.
1. Wanneer je een stinkvogel uitscheldt, trekt de kalkoen het zich aan, want ze hebben beiden een kale kop.
2. Wie de schoen past trekt hem aan,
Alla soema de tjarie nefi, a no kokki.
Het zijn niet allen koks, die lange messen dragen.
Soema no sabi foe dansi, a takki dron no switie.
1. Iemand die niet dansen kan, zal zeggen dat de drum niet goed gespeeld wordt.
2. De bovenste druiven zijn zuur zei de vos, want hij kon er niet bij.
Joe no breti joe si joe granmama, joe de aksi sang a tjari na ini eng koekoeroe.
Je moet blij zijn met de dingen die je hebt, in plaats van steeds meer te willen hebben.
Moro hoso de, leki kerki.
1. Er zijn meer huizen dan kerken.
2. Er zijn meer handen dan verstanden.
Lobi more na siki.
Liefde is erger dan ziekte.
Wan hanoe wassi trawan, allatoe sa krin.
Als de ene hand de ander wast, worden ze beiden schoon.
Sani moro sani.
Er is altijd baas boven baas.
Mi no habie soekroe foe hali kokinja.
1. Ik heb geen suiker meer voor het halen van lange draden.
2. Je rekt je woorden als gebraden kaas; Mijn geduld is ten einde.
Joe e waka leki wang mandagoe ego na eng wefi.
Je moet nooit met lege handen op stap gaan.
Joe no si mang ete, joe e meki bedi.
Je kunt je berekening opmaken, maar daarmee heb je het nog niet in je zak.
Verprikti paiman mi wani foe pai ma dweri foe joe mofodoro mi no wani tang.
Ik wil wel mijn verplichtingen nakomen, maar jouw slaaf wil ik niet zijn.
Mi srefi na vergifti foe joe ai, ma mi tori dati na soekroetiki foe joe mofo.
Mijn persoonlijkheid wil je niet zien, maar je hebt wel belangstelling in mijn levenswandel.
Mi na jasi, mi no frede granmanwefi lasi.
Ik deins niet terug om te zeggen wat er gezegd moet worden.
Djebrigado gi eng dagoe neng koni na biteng.
Bezint eer gij begint.
Kromanti taki, si na bribi.
Wie niet gelooft zal het wel ondervinden.
74. Wan libisoema no moesoe teki sjen njang wisi.
Je moet jezelf niet wegcijferen voor een ander.